Gatimi i duhur ose i gabuar i perimeve te zakonshme
Si te perfitojme maksimumin nga perimet?
Publikuar më 16 Dhjetor 2017, në Këshilla
Gatimi me i mire i perimeve te zakonshme
Gatimi “kaverdisje me brodo - healthy saute”, ne kete shkrim i referohet nje varianti te shendetshem te kaverdisjes, ku nuk gatuajme me vaj por me leng perimesh, kockash ose mishi. Hedhim ne tigan pak leng dhe aty gatuajme ushqimet ne temperature jo shume te larte, me kapak ose jo, ne varesi te ushqimit. Meqene se lengu ka edhe uje edhe yndyre, nuk lejon kalimin ne temperatura mbi 100grade C, por gjithashtu nuk rezulton ne zierje te zakonshme.
Spinaqi
- Gatimi ideal: zierje per vetem 1 minute ne uje te vluar. Nuk nevojitet te prisni qe uji te vloje perseri. Marinimi me i thjeshte dhe i shendetshem: vaj ulliri, leng limoni, hudher, kripe, piper.
- Gatimi i gabuar: gatimi ne avull, skuqja apo kaverdisja me vaj, nuk rekomandohet, pasi spinaqi ka permbajtje te larte acidesh dhe eshte mire qe ato te clirohen ne ujin e zierjes, si dhe nepermjet avujve te saj.
Pazite
- Gatimi ideal: zierja per 3 minuta ruan gjithe aromen dhe leshon oksalatet e padeshiruara ne uje. Ujin e zierjes hidheni poshte.
- Gatim i gabuar: njesoj si spinaqi, nuk rekomandohet skuqja apo kaverdisja, si dhe zierja ne avull.
Kerpudhat
- Gatimi me i mire: Gatimi “Saute”* per 7min eshte gatimi ideal per kerpudhat.
- Gatim i gabuar: zierja ne uje uje ose avull si dhe gatimi me vaj. Nese i zieni kerpudhat, ato humbin gjithe shijen dhe aromen, nderkohe qe nje pjese e mineraleve dhe vitaminave (C dhe B) te tyre humbin gjithashtu ne uje. Ndersa gatimi ne vaj te nxehte i oksidon disa perberes vajor te kerpudhave duke i kthyer ato ne te demshme.
Si ti gatuani “sauté” kerpudhat?
Perberesit
- 400gr kerpudha te prera ne feta
- 3luge te medha leng pule
- Salce marinimi
- 2 luge te medha vaj ulliri
- 1 luge te vogel leng limoni
- 2 hudhra mesatare
- kripe, piper
Pergatitja
- Vini ne zjarr mesatar lengun e pules. Kur te filloje te avulloje hidhni kerpudhat dhe i kaverdisni per 3 minuta. Perzieni vazhdimisht. Gatuani deri sa te humbin ujin. I vendosni ne nje ene dhe i perzieni me perberesit e salces.
Asparaget
- Gatimi i preferuar: Kaverdisja ne brodo per 5minuta eshte nje menyre shume e mire. Pjekja ne furre me prush, i jep asparegeve nje shije shume te mire, por kujdes, mos i sillni ne kontakt me flake. Ne kete rast i marinoni me pare me limon, kripe, piper.
- Gatim i gabuar: zierja ne avull ose ne uje, pjekja ne furre ose skuqja ne vaj, nuk jane menyra te pershtatshme pasi i largon aromen dhe i humb vlerat ushqyese.
Brokoli
- Gatimi me i shendetshem: pa dyshim eshte zierja ne avull per 5minuta. Kjo menyre gatimi maksimalizon vlerat ushqyese te brokolit.
- Gatim i gabuar: zierja, pjekja, skuqja, jane metoda qe pervec se nuk e ruajne shijen dhe teksturen, i humbin nje pjese te konsiderueshme te lendeve ushqyese.
Keshille e vlefshme
Prerja e brokolit nxit aktivizimin e nje enzyme shume te dobishme (myrosinase), e cila vepron ne clirimin e lendeve ushqyese te brokolit dhe aktivizimin e tyre. Pasi e prisni brokolin, lereni 5-10 minuta ne menyre qe te aktivizoje sa me shume “myrosinase”.
Kombinimi me i mire?
Per te cliruar sa me shume enzimat e dobishme, hidhni pak leng limoni pasi ta prisni. Kombinimi me qepen, i brokolit, ne te njejtin vakt, shumfishon fuqine e tij antikanceroze.
Lakra “kale”
- Gatimi me i mire: zierja ne avull per 5minuta, eshte menyra me e shendetshme per te ruajtur shijen dhe lendet ushqyese te lakres “kale”. Gatimi i metejshem con ne humbjen e me shume se 50% te lendeve ushqyese te saj.
- Gatim i gabuar: Kaverdisja ne brodo, zierja ne uje, pjekja ose skuqja, i heqin lakres “kale” gjithe shijen interesante dhe e bejne ate te humbi shume nga lendet e saj te cmuara ushqyese, qe rralle gjenden ne nje perime tjeter. Keshille: kjo laker nuk ruhet mire ne ngrirje fatkeqesisht.
Domatet
- Gatimi me i shendetshem: kaverdisja ne brodo per 5minuta. Ndoshta do t’ju duket e cuditshme, pasi jemi mesuar qe domaten ta konsumojme te fresket, por e verteta eshte se ne perfitojme shume me teper nga konsumi I nje domateje te gatuar. Temperatura e larte dhe kombinimi me pak yndyre si p.sh., vaj ulliri, bent e mundur aktivizimin e likopenit – nje antioksidante me force te admirueshme mbrojtese kunder semundjeve te zemres, kunder semundjeve kanceroze – vecanerisht kancerit te prostates dhe gjirit.
- Gatim i gabuar: mos i gatuani domatet me vaj! Preferoni gatime ne perberje qe kane nje pjese te mire uje, ne menyre qe te mos rritet temperatura e gatimit me shume se 100grade C.
Lakra e Brukselit
- Gatimi i preferuar: zierja ne avull per 5minuta, sikurse edhe per lakren kale dhe brokolin, preferohet edhe ne rastin e lakres se Brukselit. Per ti rritur vlerat ushqyese, priteni ne 4 copeza dhe lereni rreth 10 minuta.
- Gatim i gabuar: zierja ne uje, pjekja, skuqja nuk keshillohen per kete delikatese.
Kungulli i veres
- Gatimi i keshilluar: kaverdisja ne brodo (sauté), per 3 minuta, do te sjelle ngjyren dhe aromen me te mire, si dhe do te cliroje gjithe perberesit e vlefshem qe ai ka.
- Gatimi i gabuar: zierja ne uje, ne avull dhe skuqja, nuk jane metodat e duhura per kungullin jeshil. Zierja ne uje do ti humbe atij nje pjese te mire te vitaminave C dhe kompleksit B, ndersa skuqja do te demtoje disa perberes yndyrore qe mund te shkaktojne radikale te lira.
Specat e kuq
- Gatimi me i mire: kaverdisja ne brodo per 7minuta, pjekja ne furre ose ne prush, jane metoda qe mundesojne perforcimin maksimal te shijes se tyre te deshirueshme, duke ruajtur kenaqshem lendet ushqyese pervec vitamines C, e cila eshte shume delicate ndaj temperatures se larte. Per te perfituar vitaminen C nga speci I kuq, duhet ta konsumojme ate te gjalle neper sallata.
- Gatim i gabuar: zierja ne uje ose ne avull dhe skuqja nuk jane menyrat me te mira per te ruajtur vlerat ushqyese dhe per te perftuar shije te mire ne teksture te kenaqshme.
Lulelakra
- Gatimi i preferuar: kaverdisja ne brodo per 5 minuta, do te jape shijen me te mire dhe do te rrise perthithshmerine e lendeve ushqyese.
- Gatim i gabuar: zierja ne uje ose avull, pjekja dhe skuqja nuk jane te keshillueshme per lulelakren, nese synoni te fitoni lendet ushqyese te saj maksimalisht.
Keshille
Lulelakra eshte nje menyre e mire per te marre nje nder erzat me antiinflamatore te koheve te sotme – kurkumes, ose ndryshe turmerikut. Hidhni turmerik ne brodon me te cilin do te kaverdishni lulelakren dhe ajo do te marre shije, pamje dhe vlera me shume.
Lakra e kuqe
- Gatimi i preferuar: kaverdisja ne brodo per 5minuta eshte gatimi me i mire per lakren e kuqe, duke e lene ate krokante por plot me vlera ushqyese. Lakra e kuqe, eshte nje alternative e shendetshme edhe e fresket sic eshte, por personat qe vuajne nga hipotiroidizmi bejne mire ta gatuajne sipas keshilles sone.
- Gatim i gabuar: zierja ne uje dhe pjekja nuk i shkojne lakres se kuqe.
Karrotat
- Gatimi me i mire: zierja ne avull per 5minuta rezulton ne karrota "al dente", te embla dhe plot vlera ushqyese. Gatimi dhe kombinimi me pak vaj ulliri, rrit perthithshmerine e karrotenoideve – antioksidante shume te dobishem te karrotat, ne krahasim me karrotat e gjalla.
- Gatim i gabuar: zierja ne uje, pjekja dhe skuqja nuk rekomandohen per karrotat. Pjekja i rrit embelsine karrotave por i humb lendet ushqyese me shume.